Beata Sylwestrzak
Ostatnio start misji Ax-4, zaplanowany na 11 czerwca, został zawieszony z powodu wycieku ciekłego tlenu (LOX) w rakiecie Falcon 9. Teraz wiadomo, że to 25 czerwca zapisze się jako ważna data w historii polskiej nauki i rozwoju technologii.
Eksperymenty z Warszawy w kosmosie
W misji IGNIS, będącej częścią misji Ax-4, weźmie udział Sławosz Uznański-Wiśniewski. Na pokładzie ISS przeprowadzi on 13 eksperymentów przygotowanych przez polskie firmy i uczelnie, w tym z Warszawy.
Zakwalifikowano trzy eksperymenty przygotowane przez warszawskich naukowców z Wojskowej Akademii Technicznej oraz przez ekspertów z firmy Svantek z siedzibą w stolicy.
Warszawskie przedsiębiorstwo przygotowało badanie „Wireless Acoustic”, mające zademonstrować technologię pomiaru hałasu – dwóch mierników. Sławosz Uznański-Wiśniewski przeprowadzi pomiar hałasu wykonywanego w module Columbus przy pomocy monitora akustycznego oraz osobistego dozymetru. Amerykańska Agencja Kosmiczna NASA korzysta już z jednego z dozymetrów Svantek na ISS.
Obecny eksperyment ma na celu „stworzenie bezprzewodowych rozwiązań zdolnych do ciągłego monitorowania warunków akustycznych, co zwiększy bezpieczeństwo i komfort załóg kosmicznych”.
Badania WAT na ISS
Polski naukowiec zrealizuje też dwa eksperymenty przygotowane przez naukowców z WAT - „Immune Multicomics” i „Human Gut Microbiota”.
- Celem eksperymentu Immune Multiomics jest określenie krótko- i długofalowych zmian molekularnych w komórkach układu odpornościowego z krwi astronautów. Będziemy badać zmiany ekspresji genów i metylacji DNA, zachodzące pod wpływem mikrograwitacji oraz innych stresorów, np. promieniowania kosmicznego, które działają na ludzki organizm w kosmosie – przekazała Raportowi Warszawskiemu dr Alicja Trębińska-Stryjewska, adiunkt WAT.
Jak wskazała, „badanie ekspresji genów pokazuje, w jakim stanie jest komórka i jak przystosowuje się do zmian zachodzących w jej otoczeniu”.
Ekspertka wyjaśniła też pojęcie metylacji DNA.
- Polega na chemicznej modyfikacji cząsteczek DNA bez zmiany ich sekwencji i najczęściej powoduje trwałe wyłączanie aktywności poszczególnych genów – zaznaczyła.
Dr Trębińska-Stryjewska oceniła, że „eksperyment będzie stanowił ważny wkład do nauki światowej i pozwoli uzupełnić wiedzę na temat zmian zachodzących w organizmie astronautów”.
- Mamy nadzieję, że uzyskane wyniki pomogą w lepszym zrozumieniu lub nawet pozwolą odkryć nowe mechanizmy odpowiedzialne za zmiany ekspresji genów w komórkach układu odpornościowego w warunkach mikrograwitacji. Znajomość tych mechanizmów może w przyszłości pozwolić na skuteczniejsze zadbanie o zdrowie astronautów w czasie kolejnych misji kosmicznych na niskiej orbicie okołoziemskiej, a nawet w czasie lotu na Księżyc albo na Marsa — wskazała adiunkt z Centrum Inżynierii Biomedycznej.
Celem eksperymentu „Human Gut Microbiota” jest zaś sprawdzenie wpływu środowiska kosmicznego (m.in. stresu, promieniowania, mikrograwitacji) na mikrobiom jelitowy człowieka. Eksperyment ten polega na analizie „kompozycji mikrobiomu poprzez sekwencjonowanie DNA bakterii z próbek materiału astronauty przed lotem, w trakcie misji, oraz po powrocie”. Jak tłumaczy Polska Agencja Kosmiczna, sekwencjonowanie jest to „proces poznawania zapisu informacji genetycznej w DNA”.
Badanie to ma na celu ulepszenie strategii żywieniowej astronautów podczas misji, a także zapewnienie utrzymania ich zdrowia oraz wydajności w trakcie i po zakończeniu misji.
Znaczenie eksperymentów
Ekspertka z Instytutu Optoelektroniki WAT wyjaśniła znaczenie badań na ISS dla Polaków.
- Choć zdecydowana większość z nas nigdy nie poleci w kosmos, to wiele osób lata samolotami. Trzeba pamiętać, że na wysokości przelotowej (ok. 10 km) przyjmujemy większą dawkę promieniowania kosmicznego niż na powierzchni Ziemi. Dawka ta jest oczywiście znacznie mniejsza niż ta, na którą są narażeni astronauci przebywający na Międzynarodowej Stacji Kosmicznej na wysokości ok. 400 km – zaznaczyła.
Jak zwróciła uwagę, „badanie wpływu promieniowania kosmicznego na nasz układ odpornościowy ma więc dużo szersze zastosowanie”.
- Najbardziej dotyczy to pilotów i personelu pokładowego, ale w mniejszym stopniu każdego, kto lata samolotem. Poza tym lot w kosmos jest na pewno stresującym wydarzeniem. Lepsze poznanie wpływu ekstremalnego stresu na układ odpornościowy człowieka ma znaczenie dla każdego z nas – wskazała adiunkt WAT.
Jak dodała, „trudno jest przewidzieć wpływ podstawowych badań naukowych, dopóki nie ma się przed oczami ich wyników”.
Eksperymenty warszawskiej akademii mogą mieć też swój wkład w edukację.
- Bezpośrednią konsekwencją prowadzenia eksperymentów Immune Multiomics i Human Gut Microbiota przez Centrum Inżynierii Biomedycznej Instytutu Optoelektroniki WAT jest otwarcie specjalności „Astrobiologia” na studiach magisterskich na kierunku „Inżynieria kosmiczna i satelitarna” – przekazała dr Trębińska-Stryjewska.
Jak dodała, „zajęcia będą prowadzone m.in. przez członków zespołu obu projektów”.
- Będziemy się dzielić praktyczną wiedzą, którą zdobyliśmy w czasie realizacji eksperymentów. Serdecznie zapraszamy przyszłych studentów – zachęcała.
Ekspertka z Instytutu Optoelektroniki WAT podkreśliła też, że zaangażowanie w badania wpłynęło na poszerzenie kontaktów z innym naukowcami zajmującymi się kosmosem.
- Od strony naukowej udział w misji Ignis jest niezwykle rozwijającym doświadczeniem, które pozwoliło nam poznać realia organizacji misji kosmicznych, nawiązać znajomości z pracownikami Europejskiej Agencji Kosmicznej i przedstawicielami polskiego sektora kosmicznego. Na pewno będzie to procentować w przyszłości – stwierdziła dr Trębińska-Stryjewska.
Misja na ISS
Polska misja IGNIS na ISS potrwa 14 dni. W międzynarodowej misji AX-4 wezmą udział 4 osoby: dowódca misji – Peggy Whitson (USA), specjaliści misji – Sławosz Uznański-Wiśniewski i Tibor Kapu (Węgry), pilot misji – Shubhanshu Shukla (Indie).
AX-4 to kolejna komercyjna załogowa misja Axiom Space. Uczestnictwo polskiego naukowca w tej wyprawie jest efektem umowy zawartej blisko dwa lata temu. 4 sierpnia 2023 r. ówczesny szef Ministerstwa Rozwoju i Technologii Waldemar Buda, szef Europejskiej Agencji Kosmicznej (ESA) Josef Aschbacher oraz prezes i dyrektor generalny Axiom Space (amerykańska firma działająca w branży kosmicznej) Michael Suffredini podpisali porozumienie w sprawie lotu na ISS. Umowa dotyczyła przygotowania i przeprowadzenia polskiej misji technologicznej na ISS. W przygotowanie misji zaangażowała się też Polska Agencja Kosmiczna (POLSA), będąca agencją wykonawczą resortu rozwoju.
Napisz komentarz
Komentarze