Beata Sylwestrzak
Bitwa Warszawska odbyła się 13-27 sierpnia 1920 roku. Wkrótce w stolicy i w jej okolicach odbędą się uroczystości rocznicowe. Niedawno ukazała się odpowiedź burmistrza dzielnicy Śródmieście. Aleksander Ferens udzielił odpowiedzi na interpelację radnego Krystiana Sucheckiego ws. pomnika Bitwy Warszawskiej na pl. Na Rozdrożu.
Radny z Prawa i Sprawiedliwości przypomniał w swoim piśmie, że „w 2021 roku miał powstać pomnik upamiętniający zwycięską bitwę na przedpolach stolicy w 1920 roku”. Zapytał m.in. o to, „czy monument nadal będzie realizowany”, a „jeżeli nie, to dlaczego odstąpiono od realizacji”. Poprosił także o „udostępnienie harmonogramu robót, które zakładały ukończenie pomnika w 2021 roku” oraz „o wskazanie wszystkich kosztów, jakie zostały poniesione przez Urząd Dzielnicy Śródmieście lub inną jednostkę/komórkę Miasta Stołecznego Warszawy, które miały na celu realizację monumentu”.
Plany miasta zw. z pomnikiem
W ramach tej interpelacji burmistrz Ferens skontaktował się z Krzysztofem Pązikiem ze Stołecznego Zarządu Rozbudowy Miasta, który wyjaśnił, że zadanie związane z zaprojektowaniem i budową pomnika Bitwy Warszawskiej 1920 roku realizowało Biuro „Niepodległa”.
Przypomnijmy, że instytucja ta powstała 1 lutego 2017 roku i koordynowała m.in. inicjatywy związane z obchodami stulecia odzyskania przez Polskę niepodległości. Biuro „Niepodległa” zostało zaś zlikwidowane decyzją — z dnia 16 kwietnia 2024 r. - ówczesnego szefa MKiDN Bartłomieja Sienkiewicza. Instytucja ta 1 maja 2024 r. została połączona z państwowym Instytutem Adama Mickiewicza.
Ratusz Śródmieścia potwierdził, że plany związane z realizacją budowy monumentu rzeczywiście istniały.
- Stołeczny Zarząd Rozbudowy Miasta realizował wykonanie prac przygotowawczych na działce ew. nr 152 z obrębu nr 50507 w zakresie zaprojektowania i wykonania zabezpieczenia kanału ogólnospławnego klasy pierwszej zlokalizowanego na placu Na Rozdrożu w Warszawie na odcinku od komory 1887 do komory 1779 w ramach zadania inwestycyjnego pn. „Budowa pomnika Bitwy Warszawskiej 1920-część II". Powyższe urządzenie kanalizacyjne po wzmocnieniu zostało przejęte do eksploatacji przez Miejskie Przedsiębiorstwo Wodociągów i Kanalizacji w m. st. Warszawie Spółka Akcyjna w lipcu 2023 r. – przekazał Aleksander Ferens w odpowiedzi na interpelację.
Jak też wskazał włodarz dzielnicy, koszt inwestycji wyniósł 1 642 050 zł.
Rezygnacja z pomysłu
Dyrektor Instytutu Adama Mickiewicza Olga Wysocka w odpowiedzi na interpelację radnego Śródmieścia „przekazała, że zgodnie z informacją uzyskaną z Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego w dniu 7 października 2024 r., Minister Kultury i Dziedzictwa Narodowego podjął decyzję o odstąpieniu od budowy pomnika Bitwy Warszawskiej 1920 roku na Placu na Rozdrożu w Warszawie”. - Pani Olga Wysocka zaznaczyła, że Instytut Adama Mickiewicza nie dysponuje harmonogramem robót, który zakładałby ukończenie pomnika w 2021 roku – dodał burmistrz dzielnicy.
Nie pojawiła się jednak informacja o ponownej inicjatywie zbudowania pomnika poświęconego zwycięskiej bitwie nad bolszewikami.
Projekt monumentu
Przypomnijmy, że projekt oraz zgoda na budowę monumentu już istniały. W lutym 2020 ogłoszono zwycięski projekt pracowni Nizio Design International. Przedstawiał on pomnik posadowiony na okrągłym placu otoczonym elementami, na których miały się znajdować informacje o bitwie. Autor projektu Mirosław Nizio uwzględnił w nim też funkcję istniejących na placu fontanny i zieleni. Na szczycie skręconego obelisku miał się znajdować napis „1920”.
W uzasadnieniu wyboru projektu jury konkursowe wskazało: „Zaproponowana forma upamiętnienia umiejętnie podkreśla cywilizacyjną, a nie tylko militarną rolę bitwy warszawskiej”. Monument miał mierzyć 23 m, chociaż analizowano możliwość niewielkiego zwiększenia tej wysokości.
Prace przygotowawcze obejmowały uzgodnienia z ministerstwem w sprawie współfinansowania i dostosowania projektu do dokumentów planistycznych. Budowę planowano zakończyć do końca 2021 roku.
Ówczesny minister kultury Piotr Gliński w momencie ogłoszenia wyników konkursu zapewniał gotowość do współpracy ze stołecznym ratuszem. - Jesteśmy gotowi podpisać z Miastem Stołecznym Warszawa porozumienie, jeśli ta inwestycja będzie wymagała większych nakładów finansowych - zapewnił wówczas prof. Gliński.
We wrześniu 2023 r. miasto wydało pozwolenie na budowę monumentu. W marcu 2024 r. Biuro „Niepodległa” wyłoniło w przetargu wykonawcę - firmę Warbud S.A. Zostało to jednak unieważnione po zmianie inwestora i uchyleniu pozwolenia na budowę.
W kwietniu 2024 roku Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie uchylił pozwolenie na budowę monumentu. W tym samym roku Instytut Adama Mickiewicza jako oficjalny powód wstrzymania budowy wskazał na sprzeciw mieszkańców okolicy placu Na Rozdrożu. Jeszcze w tym samym roku były minister kultury skierował kilka interpelacji ws. budowy pomnika do resortu
- Z uwagi na stanowisko społeczności lokalnej, które wskazuje na potrzebę rozważenia innej lokalizacji pomnika, niezbędne procedury administracyjne, konieczność uregulowania kwestii prawnych oraz aspekty ekonomiczne, prace nad budową pomnika zostały wtrzymane. Obecnie trwają rozmowy z władzami Miasta Stołecznego Warszawy na temat nowego usytuowania monumentu – wskazał wówczas wiceminister kultury Andrzej Wyrobiec w odpowiedzi na zapytania prof. Glińskiego.
Informacja o dalszych rozmowach w sprawie budowy pomnika Bitwy Warszawskiej nie pojawiła się jednak odpowiedzi na interpelację radnego Śródmieścia.
Tymczasem 16 sierpnia br. – po latach opóźnień w realizacji inwestycji – w Ossowie zostanie otwarte Muzeum Bitwy Warszawskiej. Pisaliśmy o tym tutaj.
Bitwa Warszawska
Po odzyskaniu niepodległości w 1918 roku Polska musiała bronić swoich granic – niemal z każdej strony. Największym zagrożeniem okazali się bolszewicy, którzy chcieli zdobyć Europę. W 1920 roku Armia Czerwona dotarła niemal pod Warszawę. Pomimo trudnej sytuacji politycznej i militarnej, Polacy zmobilizowali społeczeństwo. Powstała Armia Ochotnicza, a rząd Wincentego Witosa skupił różne środowiska na rzecz obrony niepodległości. Ogromnego wsparcia udzieliły Węgry, nuncjusz Achille Ratti, przyszły papież Pius XI, wsparł ludność pod względem duchowym.
Bitwa Warszawska, zwana „Cudem nad Wisłą” była kulminacją zmagań. Kluczową walkę stoczono 14 sierpnia pod Ossowem, gdzie młodzi ochotnicy, w tym harcerze, odparli atak Rosjan. Poległ wtedy m.in. ks. Ignacy Skorupka, który stał się symbolem ofiarności.
16 sierpnia ruszyła kontrofensywa znad Wieprza pod dowództwem Józefa Piłsudskiego. Polskie wojska rozbiły bolszewików, zmuszając ich do odwrotu. Wielu żołnierzy Armii Czerwonej trafiło do niewoli lub zostało internowanych w Prusach Wschodnich.
Bitwa Warszawska uznawana jest za jedną z najważniejszych bitew w dziejach świata – powstrzymała ekspansję komunizmu na Zachód i uratowała Europę przed bolszewizmem.
Napisz komentarz
Komentarze