Nowy system kaucyjny już od października. Gdzie oddać butelki? Jak to działa?

Napojowa rewolucja w sklepach. Jak rozpoznać opakowanie objęte kaucją?

Od środy, 1 października kupując napoje w szklanych, plastikowych czy metalowych opakowaniach, warto zwracać uwagę na nowy, obowiązkowy znak graficzny. Będzie on umieszczony w widocznym miejscu na etykiecie, najczęściej w pobliżu kodu kreskowego. To prosty znak, który informuje o dodatkowej opłacie pobieranej przy zakupie i kwocie, jaką można odzyskać, zwracając puste, nieuszkodzone opakowanie. Tak - nie wolno ich zgniatać przed oddaniem.

Systemem kaucyjnym objęte są trzy główne rodzaje opakowań:

• Butelki plastikowe (PET) o pojemności do 3 litrów – za każdą z nich przy zwrocie otrzymasz 50 groszy.
• Puszki metalowe o pojemności do 1 litra – za każdą puszkę zwróconą do punktu zbiórki należne będzie 50 groszy.
• Butelki szklane wielorazowego użytku o pojemności do 1,5 litra – to jedyne opakowanie, za które dostaniemy pełną złotówkę.

Kluczowe jest rozróżnienie butelek szklanych. Znakiem kaucji oznaczone będą tylko te przeznaczone do wielokrotnego użytku, które po wyczyszczeniu trafią z powrotem do producenta napojów. Butelki szklane jednorazowe, np. po niektórych sokach czy alkoholach, na razie nie są objęte systemem.

Gdzie w Warszawie i okolicznych gminach oddamy butelki?

Nie w każdym sklepie można zwrócić opakowania. Ustawa precyzyjnie określa, które punkty handlowe będą do tego zobowiązane. Mieszkańcy Warszawy i okolicznych gmin, takich jak Pruszków, Legionowo czy Otwock, mogą skorzystać z kilku rodzajów punktów zbiórki:

• Obowiązkowe punkty w dużych sklepach: Każdy sklep o powierzchni sprzedaży powyżej 200 metrów kwadratowych, który oferuje w sprzedaży napoje w opakowaniach objętych systemem, musi przyjmować ich zwroty. Oznacza to, że sieci handlowe takie jak Auchan, Carrefour, Leclerc czy większe markety spożywcze będą musiały zorganizować stanowiska do odbioru opakowań, najczęściej w formie automatów (tzw. butelkomatów) lub specjalnych okienek kasowych.
• Dobrowolne przystąpienie mniejszych sklepów: Niektóre sieci sklepów, jak np. Żabka, mimo że większość jej placówek ma powierzchnię znacznie poniżej 200 m² (średnio 65 m²), dobrowolnie przystąpiła do systemu.
• Automaty kaucyjne poza sklepami: Operator systemu ma obowiązek zapewnić punkty zbiórki również poza bezpośrednio w sklepach. Butelkomaty mogą stanąć w miejscach publicznych, na osiedlach czy przy centrach komunikacyjnych, zwiększając dostępność usługi.
• Sklepy sprzedające napoje w butelkach szklanych: Wszystkie sklepy, niezależnie od powierzchni, które sprzedają piwo czy inne napoje w butelkach szklanych wielorazowego użytku, będą musiały je również przyjmować z powrotem.

Pieniądze od ręki, bez paragonu. Jak wygląda proces zwrotu?

Procedura zwrotu ma być maksymalnie uproszczona, aby zachęcić jak najwięcej osób do uczestnictwa.

1. Przygotowanie opakowania: Butelki i puszki powinny być puste. Opakowań nie należy zgniatać przed oddaniem do punktu zbiórki. Nie ma obowiązku zachowania etykiety ani paragonu zakupu.
2. Zwrot w automacie: Wkładasz opakowanie do butelkomatu. Maszyna skanuje kod i identyfikuje je. Na koniec zwrotu, automat wydrukuje bon, który wymieniasz na gotówkę w kasie danego sklepu.
3. Zwrot w kasie: W mniejszych sklepach, np. w Żabce, możesz oddać opakowanie bezpośrednio sprzedawcy, który wypłaci należną kwotę z kasy.
4. Gotówka od ręki: Najważniejsza zasada – kaucja jest wypłacana natychmiast w gotówce. Paragon z oryginalnego zakupu nie jest do tego potrzebny.

Czy Warszawa jest gotowa na nowy system kaucyjny? 

Sieci handlowe przed wielkim testem

System wystartował w środę 1 października. Jak to obecnie wygląda? 

W przypadku dużych marketów, takich jak Biedronka, Lidl, Auchan czy Leclerc, sytuacja nie jest zbyt klarowna. Zapytaliśmy więc różne sieci handlowe o to, jak u nich będzie wyglądał system kaucyjny. Do chwili aktualizacji artykułu odpowiedziały nam sieci:

ŻABKA

Żabka, chociaż nie musi, zdecydowała się wprowadzić w swoich sklepach możliwość oddawania opakowań.  Już teraz we wszystkich warszawskich sklepach Żabka można oddawać butelki i puszki. Od 1 października proces ten będzie obejmował również zwrot kaucji. Niektóre sklepy posiadają recyklomaty, a w innych - klasycznym sposobem - należy przekazać opakowanie kasjerowi.

AUCHAN

- Zgodnie z wymogami prawa we wszystkich sklepach Auchan w całej Polsce będzie można oddać opakowania objęte systemem kaucyjnym - poinformowała Hanna Bernatowicz z Auchan Polska.

LIDL

- Aby przygotować klientów na tę zmianę, jako pierwsza sieć handlowa w Polsce uruchomiliśmy we wszystkich naszych – ponad 900 – sklepach butelkomaty, by przetestować system zbiórki opakowań jeszcze przed oficjalnym startem systemu kaucyjnego.  Prowadzimy akcję promocyjno-testową, w ramach której za każde zwrócone opakowanie – butelkę PET lub puszkę – klienci otrzymują rabat na zakupy w naszych sklepach bez płacenia kaucji. W maju zdecydowaliśmy się podwoić wartość rabatu z 5 do 10 gr za opakowanie, co spotkało się z bardzo pozytywnym odbiorem - mówi Aleksandra Robaszkiewicz z Lidl Polska.

BIEDRONKA

W tej sieci sytuacja nadal jest niepewna. Biedronka obiecuje, że po otrzymaniu oficjalnych warunków będzie gotowa do szerokiego wdrożenia, tak aby klienci mogli wygodnie zwracać opakowania. Kiedy to nastąpi? Nie wiadomo. Na razie Biedronka się przygotowuje.

- Wkrótce przedstawimy szczegóły współpracy z dostawcami recyklomatów i operatorami. Należy jednak podkreślić, iż podmioty wprowadzające produkty w opakowaniach kaucyjnych mają zgodnie z prawem 3-miesięczny okres przejściowy na m.in. zmianę etykiet oraz rejestrację nowych kodów w systemie. Według naszej wiedzy 1 października w sprzedaży nie będzie jeszcze zbyt wielu opakowań objętych systemem – będą się one pojawiać stopniowo, najpewniej bliżej końca roku - informuje  Agnieszka Koc, dyrektorka ochrony środowiska i zrównoważonego rozwoju w sieci Biedronka.

Drugie życie butelki. Co się dzieje z opakowaniami po zwrocie?

Cel systemu jest jasny - zamknąć obieg opakowań i radykalnie zmniejszyć ilość odpadów.

• Butelki szklane wielorazowe po wyczyszczeniu i dezynfekcji wracają do rozlewni, gdzie są napełniane ponownie. W krajach z dobrze działającym systemem taka butelka może być użyta nawet kilkanaście razy.
• Butelki plastikowe i puszki nie wracają bezpośrednio na półkę, ale trafiają do recyklingu. Zostaną przetworzone na surowiec do produkcji nowych opakowań lub innych przedmiotów. Dla producentów obowiązkowe stanie się również wykorzystywanie tworzyw z recyklingu w nowych butelkach – od 2025 roku ma to być co najmniej 25%.

Dla warszawiaków system kaucyjny to nie tylko kwestia ekologii, ale także realny wpływ na domowy budżet. W czteroosobowej rodzinie, która codziennie zwróci po jednej butelce szklanej, roczny zysk może sięgnąć nawet 1460 złotych.