Powstanie Warszawskie

Choć Powstanie Warszawskie miało zacząć się w całym mieście o 17:00, na Żoliborzu pierwsze strzały padły wiele wcześniej. Młodzi Polacy zostali zaskoczeni przez niemiecki patrol i otworzyli ogień. Choć pierwsza bitwa została wygrana, przedwczesny start okazał się tragiczny w skutkach.

W wieku 92 lat zmarła Ludwika Mendelska, która w trakcie Powstania Warszawskiego służyła jako sanitariuszka. Będąc wtedy 12-letnią dziewczynką, pomagała rannym w szpitalu polowym, gdzie opatrywała rannych, chodziła po wodę dla powstańców czy gotowała.

1 sierpnia o godz. 17:00 w Warszawie zabrzmią syreny alarmowe. Cała Warszawa stanie na minutę - w tym autobusy, tramwaje, metro i mieszkańcy. To właśnie tego dnia, 81 lat temu w tzw. godzinę „W” oficjalnie rozpoczęło się Powstanie Warszawskie.

„Dla nas, dla służby pomocniczej Szarych Szeregów najcięższe było noszenie jedzenia i wody głodnym. Trudno to sobie wyobrazić, jak do głodnego człowieka przychodziło się z jedzeniem. (…) Dla mnie najważniejszą rzeczą była wizyta w szpitalu powstańczym i widok leczenia bez środków znieczulających, nie jęki, a prawie wycie z bólu, zakrwawieni lekarze; i w tym piekle harcerki Szarych Szeregów, wycierające ciągle podłogę” – opowiadał w rozmowie z Raportem Warszawskim Ryszard Cholewa ps. „Rysiek”, który jako dziecko był świadkiem i uczestnikiem działań powstańczych w 1944 roku.

„Ledwo skończyło się nabożeństwo, rozszalał się atak. Dwanaście godzin bez przerwy. Piekło kompletne” – zapisała 2 września 1944 r. Maria Umińska, ps. „Myszka”. Jej dziennik, pisany na skrawkach papieru w ruinach gmachu PKO, to nie tylko relacja z walk, ale też opowieść o głodzie, biurokracji w ogniu i kobiecej samotności w Powstaniu. Po latach dokument odnalazł się w archiwach IPN – skonfiskowany przez UB.

„Prawda historyczna jest jak statek – jeśli minimalnie zboczymy z kursu, możemy dopłynąć na inny kontynent” – mówi Rafał Szczepański, prezes Fundacji Pamięci o Bohaterach Powstania Warszawskiego. W przededniu 81. rocznicy wybuchu walk Fundacja otwiera plenerową wystawę „Uciec z piekła – ostatnie dni Starego Miasta w Powstaniu Warszawskim”, która przypomina dramatyczne losy cywilów i żołnierzy w rejonie ulic Bielańskiej i Senatorskiej. Dlaczego ewakuacja kanałami była ostatecznością? Jak wyglądał heroiczny, choć nieudany plan wydostania się z kotła staromiejskiego? I czemu dziś, gdy Powstanie bywa mitologizowane, tak ważne jest pokazywanie trudnej prawdy? O walce z fałszowaniem historii, zapomnianych bohaterach i moralnej przewadze Polaków nad nazistowskim okrucieństwem – rozmawiamy z Rafałem Szczepańskim. Wystawę można oglądać do 2 października przy ul. Bielańskiej 12, w sąsiedztwie dawnego Banku Polskiego – jednego z symbolicznych miejsc powstańczej walki.

„W ciągu 63 dni - każdy dzień był inny. W pierwszych dniach była euforia, że możemy chodzić z polskimi flagami. To był niesamowity entuzjazm. A później były wszystkie trudy, związane też z głodem” – wspomina w rozmowie z Raportem Warszawskim Janusz Maksymowicz ps. „Janosz”. W tym roku przypada 81. rocznica Powstania Warszawskiego. Chociaż już niewiele osób może pamiętać tamte dni, to stolica wciąż oddaje hołd uczestnikom zrywu.

1 sierpnia, podczas obchodów 81. rocznicy Powstania Warszawskiego, nad stolicą przelecą piloci Areoklubu Polskiego i Areoklubu Warszawskiego. W przygotowanym z ich inicjatywy specjalnym pokazie narysują białą smugą znak Polski Walczącej.

1 sierpnia, w 81. rocznicę Powstania Warszawskiego w godzinę „W” z wieży Domku Gotyckiego zagra „Marsz Mokotowa”. Ten utwór powstańczy będzie też w repertuarze Orkiestry Reprezentacyjnej Policji podczas obchodów rocznicowych w tej dzielnicy. Sam Domek Gotycki nie został jeszcze otwarty po zakończonym remoncie. Jak dowiedział się Raport Warszawski, na dzień uroczystości ogrodzenie zabytku ma zostać zabrane.

Dzień przed 81. rocznicą wybuchu Powstania Warszawskiego zmarła Halina Jędrzejewska ps. „Sławka”. Była sanitariuszką, Honorową Obywatelką Warszawy i wieloletnim prezesem Związku Powstańców Warszawskich.