Słynna żoliborska rzeźba leży w krzakach. Co dalej ze zdewastowaną „Kobietą z dzieckiem”?

Na przełomie maja i czerwca przewrócono rzeźbę „Kobieta z dzieckiem” autorstwa Aliny Szapocznikow, od lat stojącą w pobliżu Teatru Komedia, w parku Żołnierzy Żywiciela na Żoliborzu. To symbol tej części Żoliborza, który stał w parku Żołnierzy Żywiciela od lat 50., z małą przerwą na renowację. Aktualnie od ponad miesiąca rzeźba leży w krzakach, zabezpieczona folią, a jej otoczenie jest owinięte biało-czerwoną taśmą, niczym miejsce zbrodni. 

Dzielnica Żoliborz wydała oficjalny komunikat, informujący o podjętych przez nich krokach, aby ratować zdewastowane dzieło.

- Chcemy podkreślić, że chociaż rzeźba nie jest własnością Dzielnicy (a co za tym idzie – nie możemy jej jeszcze ani przewieźć, ani naprawić), to temat nie jest nam obojętny. Zależy nam, by jak najlepiej zatroszczyć się o to ważne dla mieszkańców dzieło – w sposób zgodny z obowiązującymi przepisami i we współpracy z odpowiednimi instytucjami - można przeczytać na stronie Urzędu Żoliborza.

Dzielnica ma związane ręce, ale współpracuje ze spółdzielnią

Władze dzielnicy nie mogą zareagować, aby naprawić rzeźbę. Zarządcą terenu, na którym stała „Kobieta z dzieckiem”, jest Warszawska Spółdzielnia Mieszkaniowa „Żoliborz Centralny”. To ona musi podjąć pierwsze kroki.

- Spółdzielnia mieszkaniowa, jako zarządca terenu, a przez to właściciel rzeźby, powinna wystąpić do Mazowieckiego Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków o wydanie szczegółowych zaleceń dotyczących odpowiedniej formy zabezpieczenia rzeźby. Dopiero po ich otrzymaniu i po formalnym przekazaniu rzeźby do Dzielnicy Żoliborz – na podstawie stosownej umowy – oraz dokonaniu wpisu do rejestru zabytków, będziemy mogli podejmować dalsze kroki, w tym starania o środki na jej konserwację - informuje dzielnica w swoim komunikacie.

Urząd Dzielnicy Żoliborz podkreśla, że rozmawia ze spółdzielnią i wspiera ją merytorycznie w działaniach zmierzających do odratowania dzieła.

- Staramy się pełnić funkcję doradczą i wskazywać, jakie kroki spółdzielnia powinna wykonać, żeby móc nam tą rzeźbę przekazać. My chcemy ją przejąć na nasz stan i faktycznie zająć się nią. Jeżeli ona zostanie wpisana do rejestru i zostanie przekazana na nasz stan, to my możemy myśleć o pozyskaniu jakichś środków na jej przeniesienie, renowację, postawienie, zadanie o nią we właściwy sposób. W tym momencie nic nie możemy zrobić dopóki my jej nie mamy. Na razie ruch jest po stronie spółdzielni - powiedziała nam Donata Wancel, rzecznik prasowy dzielnicy.

Rzeźba jest uszkodzona, nie można jej podnieść

Od ponad miesiąca skwer przed teatrem Komedia wygląda jak miejsce zbrodni - w krzakach leży „Kobieta z dzieckiem" owinięta folią, a wszystko otoczone jest taśmą straży miejskiej. Choć taka forma zabezpieczenia rzeźby raczej jej nie służy, nie można jej obecnie podnieść.

-  Podniesienie rzeźby i postawienie jej na cokole nie jest możliwe, bo jednak trzeba dokonać pewnej renowacji i napraw. Nie można jej tak po prostu podnieść i postawić. To wykazała wizja lokalna z udziałem przedstawicieli Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków. Takie zwykłe podniesienie mogłoby jej bardziej zaszkodzić - tłumaczyła Donata Wancel.

10 czerwca Mazowiecki Wojewódzki Konserwator Zabytków rozpoczął procedurę wpisania dzieła do rejestru zabytków ruchomych. Jak informuje dzielnica, to ważny krok, który może umożliwić odpowiednie zabezpieczenie rzeźby i w przyszłości – profesjonalną konserwację. 

Symbol Żoliborza od lat 50. 

Choć „Kobieta z dzieckiem” nie jest powszechnie znana w całej Warszawie, dla mieszkańców Żoliborza ma znaczenie emocjonalne. Dzieło Aliny Szapocznikow, znane także pod nazwami „Nadzieja matki", „Macierzyństwo" lub „Pokój", powstało w latach 1949-1950. Rzeźba wykuta w piaskowcu w zakładach kamieniarskich Gastona Lerendu w Paryżu bardzo szybko przyjechała do Warszawy i stanęła właśnie w okolicy teatru Komedia.

Przez lata niszczała, stojąc między parkowym chodnikiem a ogrodzeniem przedszkola przy ul. Sierpeckiej. Zniknęła na chwilę na czas renowacji, wykonanej we współpracy dzielnicy z Muzeum Sztuki Nowoczesnej. We wrześniu 2012 r. ponownie stanęła w żoliborskim parku – w bardziej wyeksponowanym miejscu.

Autorka rzeźby, Alina Szapocznikow, była polską rzeźbiarką i graficzką pochodzenia żydowskiego, tworzącą w latach 1945-1973. W czasie II wojny światowej, wraz z matką, była więziona w kilku obozach koncentracyjnych, a po wojnie uczyła się i tworzyła w Paryżu. Ciężka choroba zmusiła ją do powrotu do kraju, gdzie także kontynuowała pracę artystyczną, tworząc m.in. pomnik Przyjaźni Polsko-Radzieckiej dla Pałacu Kultury, w ramach konkursu z 1953 r. W wyniku narastającej fali antysemityzmu w latach 60. powróciła do Paryża, gdzie mieszkała i tworzyła do końca życia.